«Пӗр выльӑх пӗтӗм кӗтӗве варалать», — тенӗ ваттисем. Маларах кӑна Ҫӗнӗ Шупашкарта йӗрке хуралҫи икӗ каччӑна тапнине хыпарларӑмӑр. Халӗ тата тепӗр пӑтӑрмах пирки пӗлтӗмӗр. Йӗрке хуралҫи хӑйне йӗркесӗр тытни пирки Чӗрчун тӗнчине тата уйрӑмах сыхламалли ҫутҫанталӑк территорийӗсен дирекцийӗ хӑйӗн сайтӗнче темиҫе кун каяллах ҫырса кӑтартнӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче маларах асӑннӑ дирекци инспекторӗсем Вӑрнар районӗнчи Услантӑр Енӗш ялӗ патӗнче пӗве патӗнчи сунарҫӑсене тӗрӗсленӗ. Вӗсенчен пӗрин сунар пӑшалне йӗрке хуралҫисем патӗнче регистрациленине ҫирӗплетсе паракан хут пулман. Ҫитменнине вӑл ӳсӗррине асӑрханӑ. Хӗрӗнкӗ пуҫпа пӑшал ҫакса тухни саккуна пӑсни шутланать. Хутсем тӗрӗслекен инспекторпа хайхи арҫын хирӗҫме тытӑннӑ, инспектора шыва тӗксе ӳкернӗ. Хӑйне чӑрсӑр тытакан ҫын лӑпланманнине кура инспекторсем полицейскисенченех пулӑшу ыйтнӑ. Инспекторпа кӗрешекен сунарҫӑ йӗрке хуралҫи пулни ҫиеле тухнӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Хурапыр Юнтапа ялӗнче 60 тонна утӑ ҫунса кӗлленнӗ.
Утӑ пӑру ферминчен инҫех мар выртнӑ. Телее, пушарнӑйсем ҫулӑма вите ҫине куҫма паман. МЧСӑн Чӑван Енри тӗп управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 180 рулон утӑ электролини айӗнче выртнӑ.
Пушар шӑпах электричество пралукне пула тухма пултарнӑ. Халӗ специалистсем ҫулӑм мӗншӗн алхаснине тӗпчеҫҫӗ.
Вӑрнар районӗнче ҪҪХПИ инспекторӗсем ют ҫӗршыв номерӗллӗ автобуса чарнӑ. Унта Узбекистанра ҫуралнӑ 19 ҫын пулнӑ. Вӗсенчен саккӑрӗшӗн Раҫҫейрен пӗлтӗрех тухса каймалла пулнӑ.
Вӗсен тӗлӗшпе инспекторсем административлӑ протокол ҫырнӑ. Ҫӗршывра саккунсӑр майпа пурӑннӑшӑн вӗсен 2 пин тенкӗ штраф тӳлеме тивӗ.
Узбексем Раҫҫейрен мӗншӗн тухса кайманнине ӑнлантарса панӑ. Вӗсен киле кайма укҫа ҫук-мӗн. Хайхискерсем инспекторсене хура чунлӑ ҫын патӗнче ӗҫленине, вӑл вӗсене ӗҫ укҫисӗр хӑварнине ӗнентерме тӑрӑшнӑ.
Узбексен Раҫҫейрен хӑйсем тӗллӗн тухса кайма тивӗ. Тепӗр пилӗк ҫул вӗсем кунта килеймӗҫ.
«Земство тухтӑрӗ» федераци программине аякри районсемпе ялсене тухтӑрсем кайманранах ӗҫлеттерсе янӑччӗ хӑй вӑхӑтӗнче. Программӑна йышӑнакансем тата сывлӑх сыхлавӗнчи тӳре-шара Мускавра йышӑннӑ хут шурӑ халат тӑхӑнса ҫынсене сиплеме ирӗк паракан диплом илнисем хуласенче кӑна тӗпленес туртӑма чакарасса тем пекех шанчӗҫ.
Программа пурнӑҫа кӗме тытӑннӑ хыҫҫӑн та кӑлтӑксем курӑнчӗҫ. Хӑйсем аякра вырнаҫнӑ пулин те хӑш-пӗр район центрӗсем ку программӑна лекеймерӗҫ. Хула евӗр шутланакан поселоксене (пирӗ республикӑрисенчен кунта Вӑрнара, Вӑрмара, Йӗпреҫе, Кӳкеҫе кӗртмелле) Обязательнӑй медицина страхованийӗ ҫинчен калакан саккуна улшӑну кӗртнӗ хыҫҫӑн ҫитменлӗхе пӗтерчӗҫ.
Кӑҫал республикӑри яллӑ вырӑнсенче ӗҫлеме 24 врач куҫса кайнӑ. Земство тухтӑрӗсем хушшинче пӗтӗмӗшле практика врачӗ, терапевт, педиатр ытларах тӗл пулаҫҫӗ. Вӗсен хушшинче акушер-гинекологсем, рентгенологсем тата ытти хӑш-пӗр специалист та пур.
Иртнӗ уйӑх тӗлне илсен, земство тухтӑрӗсем Вӑрнар, Канаш тата Муркаш районӗсене ытларах кайнӑ. Вӗсенче тӑватшар тухтӑр ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӑрмар районне виҫҫӗн суйланӑ.
Кӑҫал ҫын пуйӑс айне лекнӗ тӗслӗх иккӗмӗш хут пулнӑ. Хальхинче «Ҫӗмӗрле — Вӑрнар» перегонра ватӑ хӗрарӑм сарӑмсӑр вилнӗ.
Ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, ҫур ҫӗр иртни 2 сехетре 80 ҫулти хӗрарӑм пассажир пуйӑсӗ айне лекнӗ. Вӑл инсульт пулнӑ хыҫҫӑн ӑс-тӑнне ҫухатнипе аптӑрани паллӑ.
1934 ҫулта ҫуралнӑ хӗрарӑм пуйӑс ҫӳрекен вырӑна мӗнле лекнине хальлӗхе никам та пӗлмест. «Мускав — Йошкар-Ола» маршрутпа ҫӳрекен пассажир пуйӑсӗ айне лекнӗ кинемей Вӑрнар районӗнчи пӗр ялта пурӑннӑ.
Тӑван республикӑмӑрӑн уй-хирӗнче вырма малалла пырать. ЧР Ял хуҫалӑх министерстви ӗнерхи кун тӗлне пухнӑ цифрӑсене ӗненсен, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 186,7 пин гектар ҫинчен 455,9 пин тонна ҫапса тӗшӗленӗ. Ҫапла вара хресчен ака лаптӑкӗн 64,5 процентне вырса илме ӗлкӗрнӗ. Патӑрьел, Комсомольски, Елчӗк районӗсенче тӗштырӑна 80 процент ытла вырнӑ.
Кашни гектартан тухакан вӑтам тухӑҫ кӑҫал пӗлтӗрхинчен пысӑкрах: хальлӗхе 24,4 центнера ларса пырать (пӗлтӗрхи кӑтарту — 20,6 ц). Вӑрнар районӗнче тухӑҫ вӑтамран 30,1 центнер тухать.
Тепӗр хуҫалӑхсенче ир пулакан ҫӗрулми кӑлараҫҫӗ, пахчаҫимӗҫ ҫинче ӗҫлеҫҫӗ.
Кӗрхисем валли Ҫӗмӗрле, Йӗпреҫ районсенче планпа пӑхнинчен ытла лаптӑк ҫӗр сухаласа хатӗрленӗ. 11 районта кӗрхисене акаҫҫӗ. Хальлӗхе 2 пине гектар ҫитнӗ.
Вӑрнар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Леонид Николаев тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Республикӑри прокуратура вӑл ӗҫ вырӑнӗпе ытлашшипех усӑ курнӑ тесе шухӑшлать.
Следстви версийӗ тӑрӑх, 2014 ҫулхи юпа уйӑхӗнче Леонид Григорьевич район хыснинче укҫа ҫителӗклӗ пулманнине пӗлсе тӑрсах подряд организацийӗпе стадион тумашкӑн килӗшӳ алӑ пуснӑ. Вӑл Вӑрнарти ачасемпе ҫамрӑксен спорт шкулӗ ҫумӗнче вырнаҫмалла пулнӑ. Контрактра палӑртнӑ укҫа виҫи — 30 миллион тенкӗ. Ӑна 15 кунра тумалла пулнӑ. Анчах укҫа ҫуккине пула ӗҫ чарӑнса ларнӑ.
Ҫав ҫулах пуҫлӑх подрядчикпе 2 миллион та 800 пин тенкӗлӗх ӗҫ пурнӑҫланӑ тесе алӑ пуснӑ. Анчах кун чухлӗ ӗҫ туман. 2015 ҫулта организаци 1 миллион та 900 пин тенкӗлӗх ӗҫ пурнӑҫланӑ, ун хыҫҫӑн унпа килӗшӗве татнӑ. Ҫапла майпа Вӑрнар районӗн хыснине пуҫлӑх 880 пин тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ.
Вӑрнар районӗнчи Нурӑс ялӗнче пурӑнакан хӗрарӑма аҫа ҫиҫӗм ҫапнӑ. Тӗлӗнмелле те, темиҫе ҫул каялла ҫав вырӑнтах унӑн аслашшӗне аслати ҫапса вӗлернӗ.
Ку иртнӗ эрнере пулнӑ. 46 ҫулти Алиса Яшнова тӑванӗн ачипе тата хӑйӗн кӗҫӗн хӗрӗпе кӗтӳ пӑхнӑ. Аслати ӑна хырӑмӗнче ҫапнӑ. Инкек пуличчен пӗр сехет маларах хӗрарӑм хӗрӗпе телефонпа калаҫнӑ.
Хӗрӗ Зинаида каланӑ тӑрӑх, телефонпа калаҫнӑ чухне ҫумӑр ҫунӑ. Хӗрӗ ӑна сӳнтерме ыйтнӑ, лешӗ пурнӑҫланӑ. Тепӗр 1,5 сехетрен ӑна вара аҫа ҫиҫӗм ҫапнӑ.
Аслати вӑйлансан хӗрарӑм ачасене ыталанӑ та ҫумӑртан пытанма хушнӑ. Чӗри теме сиснӗ тейӗн. Кӑшт маларах хӗрарӑм упӑшкине те ыталанӑ, пӗрле пурӑннӑ ҫулсемшӗн тав тунӑ.
Хӗрарӑмӑн 12 тата 18 ҫулсенчи хӗрӗсем, упӑшки юлнӑ.
Ялта такӑр ҫул пулнинчен мӗн пахи пур? Ялсенче ҫулсене юсас ӗҫ тӗп вырӑнта шутланать. Ара, лачака ҫӑрӑлсан васкавлӑ медпулӑшу та ҫитеймест, пушар тухсан пушарнӑйсем те кӗреймеҫҫӗ-ҫке-ха.
Вӑрнар районӗнчи Мӑн Турхан ял тӑрӑхӗнчи ҫулсем мӗнле лару-тӑрура пулнине ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ сӑнаса тӑрать. Тӗмпек ялӗнчи тӗп урамри 300 метр тӑршшӗ ҫула юсанӑ.
Иртемен ялӗнчи Чие ҫырлин урамӗнчи кӗпер ейӳ сарӑлсан арканнӑ. 60 метр тӑршшӗ ҫул та сиенленнӗ. Вӗсене юсанӑ. Ял ҫыннисем те айккинче тӑман — ҫул ӗҫченӗсене пулӑшнӑ. Уйрӑмах Александр Фирсова, Петр Игнатьева, Андрей Трофимова палӑртмалла.
Халӗ ҫынсем патне кирек хӑш ҫанталӑкра та васкавлӑ медпулӑшу, пушарнӑйсем пӗр чӑрмавсӑрах ҫитме пултараҫҫӗ.
Чӑваш Ене 14 ҫул ертсе пынӑ Илья Прокопьев ӗнер 90 ҫул тултарнӑ. Ҫав ҫынна халалласа республикӑри массӑллӑ информаци хатӗрӗсем ҫине тӑрсах статья ҫине статья шӑрҫаларӗҫ.
Ӗнер республикӑн наци вулавӑшӗнче Илья Павловичӑн юбилейне паллӑ тунӑ. Унта тӗрлӗ шайри тӳре-шара кӑна мар, РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков та хутшӑннӑ.
Унта пухӑннӑ шур сухалсенчен хӑшӗсем хӑйсен иртнӗ ӗмӗрти ӗҫӗ-хӗлӗ пирки аса илнӗ.
Илья Прокопьев Вӑрнар районӗнчи Мӑчамӑш ялӗнче ҫуралнӑ. Малтанхи пӗлӗвӗпе вӑл — педагог: Хабаровскри пединститутра вӗреннӗ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче те ӗҫленӗ. Пурнӑҫӑн тӗп пайне вара парти ӗҫ-хӗлне панӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн йышӑнӑвӗпе ӗнер «Чӑваш Республики умӗнче тунӑ тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа чысланӑ.
+13.3 °C